نفس تبریزی ها به شماره افتاد/ دلیل اصلی آلودگی هوا چیست؟

گزارش نبض آذربایجان- سعید رنجبر: آلودگی هوا قصه پر تکرار این روزهای کلانشهرهای ایران است، برخی سهم  تبریز از آلودگی را بیش از دیگر شهرها می‌دانند چرا که این شهر از صنعتی‌ترین کلانشهر های کشور است و دور تا دور آن را صنایعی مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌، شرکت‌ پتروشیمی،کارخانه‌ها و… احاطه کرده‌اند و با این شرایط شهر راهی برای نفس کشیدن ندارد.

افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند مانند بیماران قلبی و عروقی، بیماران ریوی، بیماران گرفتار آسم و آلرژی، بیماری‌های متابولیک و بیمارانی که تحت عمل پیوند قرار گرفته‌اند، بیشتر و زودتر مستعد دریافت عوارض آلودگی هوا هستند.

سیستم تنفسی اولین بخش از بدن انسان است که در تماس مستقیم با آلودگی هوا قرار می‌گیرد و ریه، مسئول جذب اکسیژن هوا و دفع دی اکسید کربن خون است. از این رو در صورتی که غلظت آلاینده‌های هوا فراتر از ظرفیت تصفیه ریه انسان باشد، وارد جریان خون می‌شود و عوارضی همچون اختلال در انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن، افزایش ضربان قلب، سکته قلبی، کاهش ظرفیت شش‌ها، آسم، برونشیت و سرطان ریه ایجاد می‌شود.

آلودگی هوا باعث تحریک مجاری هوایی و تشدید آسم در میان افراد به خصوص کودکان می‌شود تماس درازمدت با هوای حاوی میزان بیش از حد مجاز آلاینده‌ها باعث بروز برونشیت مزمن، بیماری مزمن ریه، تنگی نفس، سرفه‌های مکرر و شدید، آب ریزش چشم و سوزش و التهاب می‌شود.

آلودگی هوا ضریب هوشی کودکان را کاهش می‌دهد همچنین کم خونی و کمبود ویتامین D از دیگر تبعات آلودگی هوا است.

در آلودگی هوا وجود فلزاتی مانند سرب و آلاینده‌هایی مثل ازن بیش از مقدار مجاز است. وارونگی هوا فلزات سنگینی مانند سرب را در سطح پایین‌تری می‌آورد و کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، بیشترین قربانیان سرب هستند.

آلودگی هوا می‌تواند نحوه تکامل سیستم ایمنی کودکان را تحت تأثیر قرار بدهد. سیستم ایمنی کودکان در برابر بیماری‌ها بسیار ضعیف است و بنابراین بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا به‌راحتی می‌تواند سیستم ایمنی آنها را هدف قرار دهد.

نتایج برخی از مطالعات دیگر نشان می‌دهد که هیدروکربن‌های چند حلقه‌ای آروماتیک (PAH) که ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی نظیر گازوئیل و دیزل هستند می‌توانند عامل ایجاد مشکلاتی در جنین شوند. این هیدروکربن‌ها با چسبیدن به ذرات معلق UFP که آنها نیز ناشی از سوخت ماشین‌ها هستند و می‌توانند از سطوح دستگاه تنفس عبور کنند وارد جریان خون می‌شوند و از این راه وارد مغز و یا جفت زن حامله شده و احتمالاً جنین را در معرض مواد شیمیایی مضر قرار دهند، که می‌تواند باعث التهاب و در نتیجه زایمان زودرس شود.

به گفته پزشکان، متخصصان و دست‌اندرکاران بهداشت و سلامت جامعه، پدیده آلودگی هوا بر دستگاه‌های داخلی بدن همچون دستگاه قلبی و عروقی و تنفسی و همچنین اندام‌های خارجی مانند چشم و پوست که به‌طور مستقیم در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند، اثرات مخربی دارد.

بر اساس اظهارنظر برخی از متخصصان علوم مختلف پزشکی، بروز بیماری‌های مزمنی همچون آسم و آلرژی‌های پوستی و بعضاً بیماری‌های صعب‌العلاجی مانند سرطان ازجمله تأثیرهای مخرب و غیرقابل‌جبران آلودگی هوا بر سلامت افراد جامعه است.

برخورداری از هوای پاک یکی اصلی‌ترین حقوق مردم است غافل از اینکه صنایع آلاینده باوجود درک مردم نسبت به شرایط دشوار اقتصادی به‌جای همراهی، حق طبیعی نفس کشیدن را با تداوم فعالیت واحدهای تولیدی خود به دست فراموشی سپرده‌اند.

سال ۱۳۹۴ رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، در نامه‌ای به رؤسای قوا، سیاست‌های کلی محیط‌زیست را ابلاغ کردند. در بند چهار سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط‌زیست تأکید شده است که از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز ممانعت و تخریب محیط‌زیست نیز جرم انگاری شود.

در بند یک سیاست‌های ابلاغی درباره وضعیت هوا و مدیریت جامع آن، در بند پنج به پایش مستمر و کنترل منابع و عوامل آلاینده و در بند هفت به‌طور مستقیم به مدیریت تغییرات اقلیم و مقابله با تهدیدات زیست‌محیطی اشاره‌شده است حال باوجود تأکیدات ایشان باید دید در این برهه حساس تا چه اندازه عمل به منویات و سیاست‌های رهبر معظم انقلاب از سوی مسئولان موردتوجه قرارگرفته است.

اقدام و تلاش دولت‌های مختلف برای کاهش این معضل زیست‌محیطی کمترین تأثیر را داشته و با جدیت برنامه‌ریزی در این زمینه انجام‌نشده و فقط به‌صورت گذرا اقداماتی صورت گرفته است.

با توجه به اهمیت موضوع آلودگی هوای تبریز که مشکلات بسیاری را برای شهروندان ایجاد کرده است، شاهد اقدام تأثیرگذار و درخور توجهی در این حوزه نبوده و نیستیم و واکنش مسئولان و مدیران بیشتر مقطعی و شعاری بوده است. وقتی مسئله‌ای با این درجه از اهمیت وجود دارد که بی‌تفاوتی به آن موجب تضییع حقوق شهروندی می‌شود نیاز به اقدامی جدی و با برنامه مدون بیش‌ازپیش احساس می‌شود.

عوامل آلودگی هوای کلانشهر تبریز

شهنام اشتری مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی با اشاره به اهمیت رعایت ضوابط و استانداردهای زیست محیطی اظهار داشت: همه واحدها تحت کنترل مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست استان هستند و به صورت مستمر بر روند فعالیت‌های آنان از نظر آلودگی‌های احتمالی نظارت جدی می‌شود.

وی تاکید کرد: نظارت و پایش کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان و ادارات تابعه با توجه به افزایش میزان هر نوع آلاینده‌ای بر اساس برنامه‌ریزی جامع و هدفمند به طور شبانه روزی انجام شده هیچ گونه مماشاتی با واحدهای آلاینده نداریم و در صورت احراز آلایندگی هر واحد صنعتی – تولیدی، در چهارچوب قوانین محیط زیستی بشدت برخورد خواهیم کرد.

عوامل بسیاری آلودگی هوای تبریز را رقم زده اند که این آلودگی امسال می‌تواند بیشتر از سال‌های گذشته زندگی بسیاری از شهروندان تبریزی را به مخاطره بیاندازد که حل این مسئله نیازمند برنامه ریزی صحیح از سوی مسئولان استانی دارد.

شهنام اشتری ادامه می‌دهد: مسئله بعدی عامل ترافیک است که ۸۰ درصد آلودگی هوا را تشکیل می‌دهد و عامل سوم کارخانجات و نیروگاه حرارتی تبریز است که اکنون از مازوت استفاده می‌کند و به دلیل انتشار گازهای گوگردی نقش مؤثری در آلودگی هوا دارد.

او می‌افزاید: تصمیماتی در کارگروه آلودگی هوا گرفته شد که به منظور کاهش آن، مقرر شد مدارس غیر حضوری شود چراکه ترافیک بخش عمده‌ای از آلودگی را تشکیل می‌دهد و بنابه اعلام اداره کل هواشناسی استان از روز سه‌شنبه هوا از سکون خارج می‌شود.

او خاطرنشان می‌کند: اگر مصرف سرانه انرژی در جهان و ایران را مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که مصرف کشور ما چند برابری میانگین جهانی است و کارایی حداکثری ندارد و هر کس به تناسب شرایط ساختمانی خود از انرژی مصرفی می‌کند؛ بنابراین باید بر روی کارآیی مصرف انرژی کار کنیم که اگر ارگان‌های دخیل به خوبی عمل می‌کردند، اکنون از نظر ذخیره انرژی و گاز رسانی به نیروگاه مشکل نداشتیم البته اتلاف انرژی هم بسیار بالا است.

اشتری اضافه می‌کند: خودروهای شخصی هم کم تأثیر نیستند به‌ویژه ترافیک که تأثیر بالایی دارد اما امیدواریم از روز سه‌شنبه مدارس حضوری شده و مسائل برطرف شوند.

او یادآور می‌شود: در کارگروه آلودگی هوا تلاش کردیم تا اگر ممکن باشد در طی این چند روز مازوت نیروگاه را به گاز تبدیل کنیم و جایگزین شود اما به دلیل محدودیت‌ها مقدور نشد.

او تاکید می‌کند: میانگین ۲۴ ساعت گذشته کیفیت هوای تبریز ناسالم برای گروه‌های حساس است و باتوجه به آخرین مطالعات، سهم منابع متحرک در آلودگی هوا ۹۰ درصد و منابع ساکن که صنایع هستند، ۱۰ درصد است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی متذکر می‌شود: از زمانی که مازوت در نیروگاه تبریز استفاده می‌شود، سهم منابع متحرک ۸۰ درصد و بقیه ۲۰ درصد شده است.

لزوم استانداردسازی و نصب فیلتر در نیروگاه تبریز

روح الله متفکر آزاد نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس نیز در مورد علل آلودگی هوای تبریز و راهکارهای برون رفت از آن اظهار داشت: مسائل زیست محیطی به واسطه آثار بلند مدت در دنیا و به تبع آن کشور و استان ما با عدم فهم درست و به موقع مواجه است و اهمیت کنوانسیون‌ها جهانی و در کشور ما سازمان حفاظت محیط زیست از همین حیث بالاست.

وی افزود: انتظار می‌رود دستگاه‌های مسئول در موضوعی مانند آلودگی هوا بدون ملاحظه و در موقع لزوم با استفاده از ابزاری چون قانون هوای پاک ورود کنند و البته در مورد خدمات علمی دانشگاه و قراردادهای آن در چنین مواقعی نیز نقص قانونی وجود دارد و باید در موضوعاتی مانند آلودگی هوا که دانشگاه یک مرجع علمی است، بتواند بدون طرف اظهار نظر کند.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس ادامه داد: آلودگی هوا در کلانشهرها با پدیده وارونگی دمایی پیوند خورده و آثار آلایندگی بلند مدت بجا می‌گذارد و مازوت سوزی در شهری مانند تبریز به دلیل جهت جریان‌های هوایی این شهر در بروز این پدیده بی‌تاثیر نیست ولی تنها عامل نیز محسوب نمی‌شود و در کنار نیروگاه عواملی مانند خودروها نیز نقش بالایی در آلودگی هوا دارند.

وی با اشاره به فرسودگی، راندمان پایین سوخت و اتلاف منابع آبی در نیروگاه تبریز تصریح کرد: میزان تولید برق این نیروگاه در اوج خود ۷۰۰ مگاوات است و در زمان‌هایی که با مشکل کمبود گاز مواجه می‌شویم، به دلیل بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری و توسعه میادین گازی کشور در سال‌های گذشته شاهد قطع گاز واحدهایی مانند نیروگاه تبریز و مازوت سوزی در آن هستیم.

متفکر آزاد عنوان کرد: دولت در مقام اجرا و مجلس در مقام نظارت باید به وظایف خود در خصوص مشکل آلودگی هوا عمل کنند.

وی با تاکید بر لزوم استانداردسازی و نصب فیلتر در نیروگاه تبریز توسط شرکت سرمایه گذار و استانداردسازی مازوت مورد استفاده با توجه به وجود تکنولوژی پلاسما برای جداسازی گوگرد از مازوت توسط سازمان انرژی هسته ای و شرکت های دانش بنیان معتقد است: البته ایجاد نیروگاه جدید از نیازهای اساسی آذربایجان شرقی است چرا که علاوه بر تکنولوژی های برتر و مصرف بهینه منابع در این نیروگاه ها،  نیاز استان به تولید برق روز هر روز افزایش می یابد.

متفکرآزاد در پایان گفت: در این زمینه مذاکراتی با مجموعه هایی چون بنیاد مستضعفان شده که با توجه به قیمت پایین خرید برق، ایجاد نیروگاه جدید توجیهی برای آنها نداشته و به دنبال سرمایه گذاران دیگری برای ساخت نیروگاه های جدید سیکل ترکیبی و انرژی های نو هستیم چرا که در این زمینه حتی نسبت به استان های همجوار عقب مانده ایم و پیگیر این موضوع از طریق بررسی تک تک گزینه های ممکن در کنار مسئولان اجرایی هستیم.

مازوت‌سوزی را برای سلامت مردم تبریز متوقف کنید

یاسین بجانی عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز با اشاره به آلودگی هوای کلانشهر تبریز اظهار کرد : برخلاف برخی ادعاها عمده دلیل آلودگی هوای تبریز سوخت مازوت در نیروگاه حرارتی تبریز است که متأسفانه به رغم قول و قرار قبلی مبنی بر اصلاح فرایند تامین سوخت این مرکز و تعویض فیلترهای سوخت، هنوز از مازوت استفاده می‌کند.

وی افزود: استفاده از مازوت به عنوان تنها سوخت نیروگاه حرارتی موجب افزایش آلودگی هوای تبریز شده و شهروندان را در معرض انواع بیماری‌های تنفسی و ریوی قرار می‌دهد.

بجانی با اشاره به آلایندگی‌های موجود در صنایعی چون پتروشیمی و پالایشگاه نیز اعلام کرد: فعالیت صنایع بزرگ استان بخشی از آلودگی هوای تبریز را سبب شده و امید می‌رود در کنار پرداخت عوارض چند صد میلیارد تومانی آلایندگی، اقدام به اصلاح و حذف آلایندگی در صنایع وابسته خود کنند.

وی اضافه کرد: در حوزه نوسازی اتوبوس‌های شهری و خرید معوض اتوبوس‌های دربستی پتروشیمی و پالایشگاه تبریز شاهد همکاری و تعامل خوبی از سوی این دو نهاد بودیم و امیدوارم این تعامل و همکاری در حوزه آلایندگی و عوارض آن نیز ادامه داشته باشد.

عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز در مورد ضرورت ورود نمایندگان تبریز در مجلس شورای اسلامی به بحث مازوت‌سوزی و افزایش سهمیه گاز استان نیز گفت: نمایندگان تبریز در مجلس شورای اسلامی باید از کانال‌ مجلس و دولت، وزارت نیرو را تحت فشار قرار دهند تا سهمیه گاز استان برای استفاده در نیروگاه حرارتی افزایش یابد.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد با همکاری و تعامل بین‌بخشی آلودگی هوای تبریز کاهش یافته و سلامت شهروندان به عنوان اولویت مدیریت شهری تامین شود.

موضوع آلودگی هوای کلانشهر تبریز سال‌های طولانی است که منتظر اقدام عاجل و تصمیم‌گیری نهایی است، اما گاه جلسات پی‌درپی و با شتاب فراوان تشکیل می‌شود که صحبت‌های طرح‌شده تا مدت‌ها تیتر یک رسانه‌ها قرار می‌گیرد و گاه در این ایام پرآشوب کرونایی به دست فراموشی سپرده می‌شود. گویی شهر در سکوت است و صنایع در خوابی آشکار به سر می‌برند!

پایگاه خبری نبض آذربایجان همچنان مطالبات مردم در مورد معضل آلودگی هوای  تبریز را پیگیری و مسئولان استان و صاحبان صنایع را به پاسخ‌گویی دعوت می‌کند.

انتهای پیام/ش